دکتر علی اقبالی
شادروان دکتر علی اقبالی، در سال ۱۲۹۰ در یک خاندان شناخته شده و سرشناس اجتماعی و فرهنگی به دنیا آمدند. تحصیلات ابتدایی را در دبستان شادروان امیر تومان قره گوزلو در امزاجرد همدان، به آموختن زبان فارسی، عربی، فرانسه و تمرین مشق خط و قرآن پرداختند. در سال ۱۳۰۱ پس از خاتمة شش سال ابتدایی، در سال ۱۳۰۴ دورة متوسطه را در دبیرستان ثروت و دارالفنون تهران طی نمودند. در سال ۱۳۰۹ با قبولی در اعزام محصّل به اروپا، به فرانسه اعزام شدند. ایشان پس از طی دورة پیش دانشگاهی یا دورة “باکولورا” وارد دانشگاه پاریس شده و موفّق به اخذ درجة فوق لیسانس شدند. سپس با شروع جنگ جهانی دوّم به ایران بازگشتند. پس از بازگشت در بانک کشاورزی ایران در سمت ریاست شروع به کار کردند.
در سال ۱۳۲۶ پس از تصویب قانون تأسیس دانشگاهها و با توجّه به سوابق تحصیلی از طرف پروفسور اوبرلین با درجه استادیاری به عنوان عضو هیأت علمی دانشگاه تبریز انتخاب و مشغول به تدریس و تحقیق شدند. همزمان ورزش کوهنوردی و اسکی را در آذربایجان ترویج دادند. در همین دوران تأسیس دانشکدة کشاورزی شهرستان “ارومیه” را بنا نهادند. حاصل سالهای خدمت ایشان در دانشگاه تبریز تربیت بیش از ۶۰۰ دانشجوی فارغ التحصیل شده بود که در رده های مختلف در سطح کشور به خدمت مشغول شدند. در طی این سالها دکتر اقبالی کتاب هوبرت ریبن، زمین شناس سوئیسی دربارة زمین شناسی آذربایجان را ترجمه و تألیف کردند.
در سال ۱۳۳۱ به عضویت هئیت علمی دانشگاه شیراز درآمده و همزمان مامور تاسیس دانشكده كشاورزی شیراز شدند و پایههای تاسیس آن را در سال ۱۳۳۲ بنا نهادند. در سال ۱۳۳۳ به دعوت شورای فرهنگی سازمان یونسكو برای دو سال به فرانسه رفتند و در آنجا به تحقیق در مورد نحوه آبیاری در ایران و ارزش و اهمیت قنات در این كشور پرداختند. همزمان رساله دكترای خود را در باره موضوع فوق به رشته تحریر درآورده و پس از تکمیل پایان نامه دکتری در برابر هیئت ممتحنه از آن با موفقیت دفاع نمودند. پس از اخذ درجه دكتری در “هیدروژئولوژی” به ایران بازگشتند.
در سال ۱۳۳۵ شادروان دکتر اقبالی با درجه استادی دانشگاه تهران، با خواسته نمایندگان وقت خوزستان در مجلس شورای ملی مامور تاسیس و گسترش دانشگاه جندی شاپور خوزستان شدند. در دوران ماموریت خوزستان، دانشکده کشاورزی اهواز را با پیگیری خستگی ناپذیر بنیان نهادند. این امر مهم با اخذ مجوز مزرعه هزار هکتاری ملاثانی، از املاک شرکت ملی نفت ایران برای دانشگاه جندی شاپور امکان یافت. این مرکز یکی از مراکز دانشگاهی خوزستان به نام دانشگاه رامین است.
در سال ۱۳۴۰ دکتر اقبالی بار دیگر به دعوت یونسکو عازم پاریس شده و پروژة بررسی سرچشمه های آب مصرفی جنوب پاریس و رودخانة سن را به عنوان موضوع تحقیق انتخاب نمودند که نتیجة تحقیقات فوق به شکل تدوین رساله و ارائة فرمولی به نام نگارنده و همکارشان دکتر مگنین تهیه و در برابر هیأت داوران با امتیاز افتخار پذیرفته شد. همزمان با ریاست مرحوم دکتر منوچهر اقبال در سازمان یونسکو در سال ۱۳۴۲ به عنوان معاون ایشان منصوب شده و فعالیتهای ایشان منجر به تأسیس رشتة آب شناسی در دانشکدة علوم دانشگاه تهران شد. ایشان به مدت ۲۰ سال دیگر در دانشگاه تهران همکاری و تدریس داشته و صاحب کرسی رشتة آب شناسی در دانشگاه تهران بودند.
در سال ۱۳۴۶ اولین مرکز آموزش عالی در خارج از مرکز را با موافقت سازمان برنامه بنیان نهادند که در طول ۱۰ سال حدود ۱۲۰۰ مهندس و کمک مهندس به بازار کار ایران معرفی نموده که بیشتر آنها در مراکز علمی، دانشگاهی و تولید مصدر مقامات عالی شدند. در سال ۱۳۷۳ در راستای برنامه نوین آموزش عالی کشور، دانشکده جدیدی به نام ” موسسه آموزش عالی آبادانی و توسعه روستاها” در همدان تاسیس نمودند. دکتر اقبالی اعتقاد داشتند که تا زمانی که روستاهای کشور آباد نشوند و کشاورزان در زادگاه خود نمانند ایران به خودکفایی نخواهد رسید. این موسسه آموزش عالی با روند توسعه رشته ها و مقاطع تحصیلی در سال ۱۳۸۶ به نام موسسه آموزش عالی عمران و توسعه تغییر نام یافت. مرحوم دکتر علی اقبالی در اسفندماه سال ۱۳۸۷ از سوی انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ایران به عنوان یکی از مفاخر علمی ایران معرفی و مورد تقدیر قرار گرفتند.
پروفسور علی اقبالی، بنیانگذار آموزش عالی کشاورزی در غرب کشور در تاریخ ۲۲/اسفند/ ۹۱ درگذشت.
به گزارش گروه دریافت خبر خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) منطقه کرمانشاه، دکتر عبدالحمید پاپ زن، عضو هیات علمی گروه ترویج و آموزش کشاورزی دانشکده کشاورزی دانشگاه رازی کرمانشاه در پیامی درگذشت پروفسور علی اقبالی را به جامعه علمی کشور تسلیت گفت. در این پیام آمده است: پروفسور علی اقبالی، این انسان پاک نهاد و این اسوه ی عشق و ایمان به جوانان ایران اسلامی به لقاء پروردگار بی همتایش پیوست. او که بیش از یک قرن عمر پربرکت خویش را وقف تربیت و پرورش جوانان این مرز و بوم نمود، از جمله خوبانی بود که افتخار بنیان گذاری آموزش عالی کشاورزی را در غرب کشور و نیز رشته ی ترویج و آموزش کشاورزی را در کشور به خود اختصاص داد. شاگردان این انسان والا و شایان تقدیر امروز در جای جای کشور عزیزمان ایران در زمره ی مدیران اثرگذار و خوش نامی به حساب می آیند که خدمات ارزنده ی خود را مدیون این استاد بزرگوار می دانند.
فقدان دانشمندان و بزرگان در طول تاریخ و در عرض جغرافیا همواره درد سنگینی را بر دل و فکر جامعه مستولی کرده است و در واپسین روزهای سال ۱۳۹۱ و در آستانه بهار طبیعت شاهد از دست دادن یکی از ستارههای درخشان فرهنگ ایران عزیز هستیم. شاگردان پرفسور علی اقبالی این ضایعه بزرگ را به جامعه علمی و دانشگاهی کشور، به ویژه آنانی که به نوعی از محضر این مرد بزرگ کسب فیض کردهاند تسلیت میگویند. با این امید که خداوند قادر، قطرهای از این دریای عشق و تعهد را به دوستداران استاد، معلمان و پژوهشگران بلند مرتبه عنایت فرماید.
شعر سروده شده توسط آقای مهندس محمدرضا عبدالملکیان از شاگردان مرحوم دکتر اقبالی و از شعرای معاصر به مناسبت یادمان شادروان دکتر اقبالی
راستین مَردِ پاک دانشمند***چشمه ساری به دامن الوند در رهِ علم، کوهِ پابرجا***رهروِ راهِ بوعلی سینا در فضیلت، بزرگ و بی همتا***در اشارت،اشارهء دریا موج در موج، مهربانی بود***در زمین بود و آسمانی بود آسمانی نشسته با خورشید***بی کران، مثل بی کرانِ امید همه امیدِ او جوانان بود***هر جوان در نگاه او جان بود با گل و با گیاه نسبت داشت***گام در ره عشق، برمی داشت عشقِ او خاک، خاکِ حاصلخیز***خاکِ سرسبز، خاکِ مهرآمیز علم در او، نمادِ بی مرزی***سالها، عاشقِ کشاورزی با تمامِ وجود، با دل و جان***چترِ دانش گشود در ایران چند و چندین هزار دانشجو***همه سرمایه های همت ِاو همه آنان، مهندسِ والا***همه خدمتگزارِ میهن ما همه سرمشقِ دانش افزایی***همه آئینه دارِ دانایی همه سرمنشاءِ تلاش و جهاد***همه در فکر کشوری آباد این همه یادگار بی همتا***مانده از عشق پاکِ او برجا نامِ او در زمانه خواهد ماند***یاد او جاودانه خواهد ماند نام او یک چراغِ جاویدان***در فراسویِ علم در ایران جایِ او در میان ما خالی***جایِ دکتر علی ِ اقبالی
شعر سروده شده توسط آقای دکتر قائمی در مراسم بزرگداشت شادروان دکتر علی اقبالی
در زمره دانشی سواران***چابک مردی دو اسبه می تاخت شهنامه علم اوستادش***مضراب عمل به قامت او دانشکده عمل مرامش***بر عالم با عمل سلامش او عاشق صادق وطن بود***می سوخت زجان برای ایران او تشنه راه راستی بود***بیزار ز جهل و کاستی بود سرمایه و افتخار ایران***در پاکی و پشتکار و کوشش هر چند که رفت از برما***آن پیر خرد همیشه با ماست برمرکب عشق راهوار بود***گل بود و به خارزار می ساخت بر رگ رگ مشکلات بنواخت***احسنت به استقامت او فریاد و خروش بر جوانان***دانش خرد و عمل پیامش می تاخت براه علم چون شیر***بی زار ریا، درست ایمان فهرست صفات او همه عمر***آزادی و علم و راستی بود اقبالی ارجمند ما بود***سرچشمه ابتکار و جوشش شاگرد صفات نیک اوییم***استاد نمونه زمانهاست(۲)